Marietje

Eerlijk gezegd had ik nog nooit van het meisje gehoord, tot we verhuisden naar Tilburg. In de zevende groep kreeg mijn dochter een training weerbaarheid die de naam draagt van het vermoorde kind. Alleen wist ik dat van die moord toen nog niet. Ik was wel onder de indruk van de judogrepen die ze plots bleek te kunnen. En van het indrukwekkend eindresultaat. Met een genadeloze karateklap bleek mijn jongste plots een houten plankje doormidden te kunnen slaan. Ze glunderde van trots. En ik ook.

Die eerste zomer ging ik wandelen met een vriend die deze industriestad aardig kent. Er waren wel wat plekken die ik als nieuwe inwoner moest kennen vond ie. Dus slenterden we via 013 door de Spoorzone naar het Westen, onder het spoor door. Toen we richting de Bredase Weg liepen wees hij me op een plek waar ooit de Heilig Hartkerk zou hebben gestaan. Hij vertelde me dat akelige verhaal van een meisje dat daar in de zomer van het jaar 1900 zou zijn verkracht, vermoord en wezenloos op zolder achtergelaten. Bij de begraafplaats van ’t Heike wees hij me haar graf, vlakbij dat van pastoor George van Zinnicq Bergmann.

Ik raakte geboeid door deze bizarre vertelling en leende in de bieb het boek van  Ed Schilders. In no time had ik het uit. Het verhaal biedt je een kijkje in een andere tijd, een tijd waarin de industrie volop in opkomst en de katholieke kerk almachtig was. Het is fascinerend om te lezen hoe iedereen destijds zich met deze zaak bezig hield, wat de rol was van de juristen, advocaten en kranten. Hoe iedereen betrokken was bij de zoektocht naar de schuldige. Bijzonder ook die ophef, geruchten en hypes van destijds eigenlijk lijken op de samenleving van nu.

Weer een jaar later meldde zich bij mij een man met een plan. Hij wilde een muziektheaterproductie maken rond Marietje Kessels. Niet echt een fris verhaal voor een vrolijk avondje uit dacht ik in eerste instantie. Tot hij me vertelde over zijn aanpak, over zijn ambities om een originele en typisch Tilburgse productie te maken. Muziektheater uiteraard. Matthieu Kessels, de vader van het betreurde kind, was immers een belangrijk fabrikant van muziekinstrumenten. Maar ook componist, dirigent en een van de grondleggers van de Tilburgse Muziekschool.

Ik was om, we reserveerden de schouwburgzaal in het voorjaar van 2017. Dat was toen. Ondertussen is het bijna zover. Er is muziek, er is een libretto (de tekst dus) en er wordt druk gerepeteerd. En op Facebook zijn de hoofdrolspelers van deze historie weer tot leven gewekt. Als je ze volgt krijg je enige indruk van de ophef van destijds, van de ingrediënten van een sterk verhaal dat meer dan een eeuw geleden de stad in spanning hield.

Bij Theaters Tilburg doen we ons uiterste best om hèt podium van de stad te zijn. Om ook ruimte te bieden aan Tilburgse makers en podiumkunsten te brengen die ertoe doen. Moordhoek, het muziektheaterproject waar deze column uiteindelijk over gaat, is dan ook als een cadeautje. Voor mij, als theaterdirecteur, maar ook voor de stad. Ga dat zien. Ik ben nu al trots op de man op de bok. De componist, dirigent en toegewijd Tilburger die zijn dromen niet alleen najaagt, maar ze vooral ook waarmaakt.

Al weet ook ik, ondanks alle geruchten, nog steeds niet wie de daad nu echt op zijn geweten heeft. Waarom bracht het muziekkorps van Kessels de pastoor destijds immers de laatste eer in zijn begrafenisstoet?

Zie voor Moordhoek onze site en lees hier meer over de makers.

Beste mijnheer de gedeputeerde

Vorige week zijn de adviezen van de Commissie Kunsten van de Provincie Noord-Brabant bekend geworden. Het is goed nieuws dat de provincie extra geld uittrekt voor kunst en cultuur en het is helemaal fraai dat we er dankzij de afspraak over matching ook nog eens in slagen om meer rijksgeld hiernaartoe te laten vloeien. Dat sluit aan op de ambitie om samen te werken aan de versterking van de culturele regio BrabantStad. Dit zal doorslaggevend zijn in de aanloop naar een nieuwe beleidsperiode waarin de culturele ambities van stedelijke regio’s leidend zijn bij de financiering van kunst en cultuur. Dus juichen we het net als u toe dat de wethouders van de vijf Brabantse steden in de aanloop daarnaartoe de handen ineenslaan en samen willen bouwen aan onze culturele toekomst.

Tilburg vervult in BrabantStad een cruciale rol, ook op cultureel gebied. Wij zijn een stad waar talenten worden ontdekt en opgeleid, een stad waar jonge makers een eerste stap kunnen zetten in hun professionele ontwikkeling, een stad die beschikt over actieve musea, podia en festivals om dat prille talent in een nationale en internationale context te plaatsen. Zoals met elke subsidieronde zijn er winnaars en verliezers. En al pakt dat dit keer op provinciaal niveau best aardig uit, het is opmerkelijk dat juist in Tilburg nu rake klappen vallen.
 

Wij zijn solidair met onze collega’s die in hun voortbestaan worden bedreigd en willen hen helpen hun missie te voltooien. Maar ons collectieve belang gaat verder dan dat. Het gaat er vooral om dat die keuzes ingrijpende gevolgen kunnen hebben voor de ontwikkeling van kunst en cultuur in BrabantStad op middellange termijn.

De ongewenste gevolgen zitten besloten in de gekozen systematiek van beoordelen en toekennen. Uw eigen commissie wees u al op de nadelen hiervan. Dus vragen we u om die individuele adviezen te heroverwegen, om vast te stellen welke besluiten op bovenstedelijk niveau tot onomkeerbare schade kunnen leiden. Natuurlijk willen we u daar als lokale professionals bij helpen. Al begrijpt u zelf ook dat de mogelijke opheffing van dansgezelschappen niet bijdraagt aan het profiel als dansstad, dat beeldend kunstenaars niet floreren zonder professionele presentatiepartners en dat het minimaliseren van beeldbepalende, grensverleggende festivals onze stad en daarmee de hele regio op achterstand zet.

Wij vragen u om vervolgens met ons en onze collega’s in gesprek te gaan en na te gaan hoe kan worden voorkomen dat die schade optreedt. Want hoe wijzelf en onze gemeente ook ons best doen, samen met Gedeputeerde Staten heeft u daarin een bepalende stem. Wij waarderen uw onaflatende inzet voor kunst en cultuur in Brabant en vragen u dit keer nog een tandje extra bij te zetten. Niet zozeer voor ons, maar bovenal voor de inwoners van de provincie waar we zo trots op zijn.

Met hartelijke groet,

Boyke Brand, Factorium Podiumkunsten
Eric Japenga, Het Zuidelijk Toneel
Errol van de Werdt, Stichting Mommerskwartier
Frans Ellenbroek, Natuurmuseum Brabant
Frens Frijns, Poppodium 013
Hendrik Driessen, Museum De Pont
Karen Neervoort, Fontys Hogeschool voor de Kunsten
Maurice Dujardin, Theater De NWE Vorst
Paul Guldemond, Jazzpodium Paradox
Peter Kok, Bibliotheek Midden-Brabant
Rob van Steen, Theaters Tilburg
Wim van Stam, DansBrabant

(Geen) prijs

Gisteren speelden vier pianisten in de concertzaal tijdens de jaarlijkse vriendencultuurprijs. Er waren twee prijzen, over eentje besliste de jury en over de andere het publiek. Ze waren het roerend eens, de negentienjarige Vlaming Wouter Valvekens ging er met beide prijzen vandoor. Het is een natuurtalent, hij speelde prachtig dus ik gun het hem van harte. Het is sowieso een beetje een prijzencircus deze maand. Eerder hadden we uiteraard de toneelprijzen en gisteren werden de cabaretprijzen uitgereikt. Allemaal aan creatieve geesten die succesvol hun positie hebben verworven op onze podia. Zoals gisteren het viertal NUHR en de jongeling Tim Franssen, kijk en oordeel zelf, check ons programma.

Ook theaters kunnen prijzen behalen. Zo werden wij als Theaters Tilburg onlangs door ROC De Rooi Pannen uitverkoren tot leerbedrijf van het jaar. En, eerlijk is eerlijk, die prijs behoort eigenlijk maar één man hier in huis toe en dat is onze chefkok Tom Biessen. Ook die prijs is welverdiend, als geen ander is Tom met zijn collega’s dagelijks in de weer met jonge kooktalenten. Hij leert ze de kneepjes van het vak en houdt ze bij de les.

Wel fijn eigenlijk, om eindelijk een prijs te winnen. In december grepen we namelijk naast de titel ‘beste theater van Nederland’. Een titel die door de vrije impresariaten (de verkopers van het niet-gesubsidieerde aanbod op onze podia) wordt uitgereikt aan het theater dat in hun ogen het beste presteert, zowel voor artiesten als publiek. Die prijs ging naar onze collega’s in Rijswijk. En zo eindigden we deze maand ook op de derde plaats voor de Roel Oostra prijs. Die wordt door acteurs en dansers gegeven aan het volgens hen meest gastvrije theater en ging naar Enschede. De prijs is vernoemd naar Roel Oostra, directeur van Schouwburg de Lawei in Drachten vanaf 1962, een legende in de omgang met de artiesten die bij hem optraden.

Nu zijn we weer genomineerd. Dit keer voor een publieksprijs. Maar liefst 4,3 miljoen ANWB-leden mochten hun stem uitbrengen voor het theater dat in hun ogen het meest gastvrij is. De prijzen zijn ingedeeld in vier categorieën, afhankelijk van de grootte van de gemeente waar het theater staat. Zo voorkom je dat bijvoorbeeld Theater Twee Hondjes in Hellevoetsluis het tegen ons op moet nemen. Gelukkig staan wij, samen met het Parktheater Eindhoven, in het rijtje grote steden naast bijvoorbeeld de amusementstheaters van VandeEnde en consorten.

Alle aandacht is mooi, dus ik ben wel blij met die vernoeming en blij dat deze prijs het bezoek aan onze theaters promoot. Al vraag ik me wel af of het een eerlijk spelletje is van de ANWB. Het is ze namelijk niet om ons theater, maar om onze entreekaarten te doen. Om als vereniging meerwaarde te behouden voor de leden willen ze de kaarten voor onze voorstellingen graag met korting via hun eigen site verkopen. Een korting die we als theaters en producenten natuurlijk zelf moeten betalen.

Als theaterdirecteur wil ik u niet voor de gek houden. Ik wil dat u op ons kan vertrouwen. Dat als u in mei of juni kaarten koopt voor de volle prijs, u niet later met uitverkoopacties wordt geconfronteerd. Die artiesten en voorstellingen zijn dat immers ook echt waard, ze verdienen het. En het is wel zo gastvrij als u uw kaarten gewoon hier koopt, via onze site, via onze toffe dames aan de telefoon of aan de balie. En die publieksprijs van de ANWB dan? Die gunnen we van harte aan een ander.

Nagekomen bericht. Op 4 oktober 2016 werd de Goudse Schouwburg welverdiend benoemd tot de meest gastvrije schouwburg van Nederland. Zie ook de website van de ANWB.

Belofte maakt schuld

Het grootste deel van onze gasten komt een of twee keer per jaar naar de schouwburg of concertzaal. Ik weet niet hoe dat met u zit maar ik kan me voorstellen dat zij geen idee hebben wie er allemaal meebetaalt aan hun avondje uit, hoe dat systeem van subsidies aan podia en gezelschappen in elkaar steekt. De ophef in de kranten deze week zal ze grotendeels ontgaan. Het is al moeilijk genoeg om een keuze te maken uit het grote aanbod van voorstellingen en concerten in ons huis. Ze vertrouwen er terecht op dat het allemaal puik is geregeld. Dat de gemeente de juiste keuzes maakt over de steun aan de Tilburgse podia en dat al die andere overheden en fondsen zorgen dat daarop fraaie en relevante zaken worden getoond.

Vertrouwen en reputatie zijn sowieso belangrijke pijlers waarop Theaters Tilburg is gefundeerd. Onze gasten mogen er van uitgaan dat we ons uiterste best doen om een aanbod samen te stellen dat past bij deze grote stad. Ze mogen erop vertrouwen dat we nieuwe namen ten tonele brengen die veelbelovend zijn, die de verwachtingen overtreffen. En ze mogen aannemen dat we meebouwen aan de ontwikkeling van gezelschappen en individuele makers. Zodat die aan een reputatie kunnen werken waarop onze gasten mede hun keuze baseren.

Toch is dat hele systeem van financiering van de podiumkunsten in Nederland niet zo slim en doordacht geregeld als je wellicht zou denken. In ons aanbod voor het nieuwe seizoen 16/17 staat een groot aantal voorstellingen waarvan ik ondertussen niet meer zeker weet of ze er wel gaan komen. Of waarbij ik twijfels heb of ze wel zo groots en belangwekkend gaan worden als ik verwachtte toen we ze op onze website en in die brochure beschreven. Dat komt omdat een aantal van die gezelschappen vanaf 1 januari 2017 waarschijnlijk geen of onvoldoende geld meer heeft om die producties te gaan maken.

Het gaat daarbij om gezelschappen die medebepalend zijn voor ons eigen artistieke profiel. Denk om te beginnen aan Het Zuidelijk Toneel (dat nu haar plannen herschrijft om van steun verzekerd te blijven), aan T.R.A.S.H. (het Tilburgse dansgezelschap dat dit jaar onze dansmaand opent), Orkater (het markante gezelschap rondom de gebroeders Van Warmerdam), LeineRoebana (het huisgezelschap van onze collega's in Breda) en Danstheater Aya (dat sprankelende en bij ons veelal uitverkochte voorstellingen maakt voor jongeren). 

Of denk aan Opera2Day dat als een van de weinigen het lef heeft om nieuwe opera’s naar ons podium te brengen en aan Theater Terra dat steeds weer nieuwe jeugdproducties met poppen lanceert. En dan heb ik het nog niet eens over alle Brabantse initiatieven die we een warm hart toedragen en die zoals het er nu voor staat niet op landelijke subsidies mogen rekenen. Zoals de festivals Incubate, Cement, Mundial en Circolo, of een muzikale held zoals Paul van Kemenade.

Dat hele systeem van subsidietoekenningen ziet er voor een outsider wellicht uit als een loterij, hoe oprecht die adviescommissies het te krappe budget ook proberen te verdelen. Met gejuich en champagne aan de ene kant en diepbedroefde verliezers aan de andere. Het biedt kansen aan nieuwe makers, dat is mooi, maar tegelijkertijd dreigen zaken verloren te gaan die te waardevol zijn om zonder slag of stoot uit ons programma te strepen. Scherpe keuzes doen pijn, ze maken of breken ontwikkelingen. En daarmee raak ik de kern van deze blog. Als directeur heb ik onze gasten gevraagd me te vertrouwen, heb ik beloftes gedaan en vergezichten geschetst, heb ik geleund op de plannen en reputaties van de mensen waar we dagelijks mee werken. Dat plaatst mij voor een belangrijk moreel probleem. Belofte maakt schuld en ik sta hier in Tilburg vrij machteloos te kijken naar de gevolgen van het landelijk subsidiestelsel.  

Dat moet anders kunnen. Slimmer en met meer respect voor makers, met een belangrijkere rol voor de programmeurs van podia. Met meer oog voor wat in onze stad, in onze regio van belang is. Tussen die twee en een half miljoen Brabanders moeten genoeg partizanen zitten die willen strijden voor wat meer culturele onafhankelijkheid. Dus ik steun onze gedeputeerde voor cultuur, laten we ons verzamelen en de strijd aangaan. Zodat ik kan waarmaken wat ik u heb beloofd.

Snor

Al neemt het aantal wilde dieren in rood-wit gestreepte tenten en ceremoniemeesters met  Italiaans accent zienderogen af, circus is hot. We hebben hier net een maand afgerond met  de acrobaten van Fontys, zij presenteerden een reeks sterke voorstellingen vorige week in de concertzaal. Reikhalzend keken we, want boven het publiek zwaaide een dame aan de trapeze en maakte een heer een wandeling over het gespannen koord. Ik was er trots op dat dit allemaal bij ons kan en dat die zaal zo geschikt lijkt voor dit jaarlijkse snoepje.

Op de een of andere manier hangt er altijd een bijzonder en nostalgisch sfeertje om dit genre. Als ik het woord circus hoor denk ik snel aan de sfeer van de film Moulin Rouge en aan de reizende gezelschappen aan het einde van de negentiende eeuw. Deze week was ik bij de première van Swan Lake, de nieuwe voorstelling van Jakob Ahlbom met de dansers van ICK Amsterdam. Het aloude sprookje en de muziek van Tsjaikovski, maar dan helemaal anders. En wel precies aansluitend op die burleske sfeer. Dit najaar zijn ze bij ons, compleet met hoge hoeden, messenwerpers en googelacts.

En blijkbaar ben ik niet de enige met deze beelden in het hoofd. Ook ’s lands bekendste illusionist Hans Klok hult zich graag in de sferen van destijds. Zoals altijd tovert hij met wapperende haren duiven uit zijn hoed en halveert hij mooie meisjes op ons podium. Dit keer belooft het wel even wat spannender en wellicht luguber te worden. In aansluiting op Jakob Ahlbom’s productie vorig jaar brengt hij namelijk horror naar de Nederlandse theaters. Geen circus dus, maar een waar spookhuis voor jong en oud.

En dan brengen we nog zo’n voorstelling die past in dit vakje. Laatst ging de voorstelling Dr Miracle van het vernieuwende gezelschap Opera2Day in première. Begin 1900 flirtten de rondreizende tovenaars graag met de wetenschap en ze noemden zich professor of doctor. In deze nieuwe operaproductie speelt hij de hoofdrol, doch zonder een noot te zingen. Dat is aan de andere spelers op het podium, die in een boeiende vaudeville setting de ene na de andere aria tevoorschijn toveren. De recensies waren juichend, dus ik zie er naar uit hen te mogen ontvangen.

Op een feestje vroeg een kind me laatst wat ik nou eigenlijk deed in die schouwburg. Toen ik antwoorde dat ik de directeur speel, vroeg ze me of ik ook een hoge hoed draag. En een zweep en een jas met van die lange flappen achter? Nee dat niet, maar ik draag wel altijd een net pak. Dan telt het niet. En trouwens, zei ze, jij kan geen directeur zijn want je praat Nederlands en hebt geen zwarte snor. Het is altijd tijd voor verbeelding, al zijn sommige stereo types al op je netvlies gebrand voor je ze überhaupt hebt gezien.

Ik zie je

Wat kijkt ze toch spannend de camera in, de actrice Sallie Harmsen van het Nationaal Toneel. Ze is het beeld van de campagne die nu over de stad wordt uitgerold. Je komt haar overal tegen. En natuurlijk kijkt ze de hele dag naar me, op de cover van het programmaboek op mijn bureau. Een serieuze blik, wat schuilt er achter die ogen? Wat is er aan de hand? Is ze boos, of kijkt ze verontrust? Ik ben er content mee, erg content. Niet alleen met die foto en de strakke vernieuwde vormgeving, vooral ook met de inhoud van dat programma.

Het is een programma dat gezien mag worden. Al zal het je wel even tijd kosten om het te doorgronden. Dat geeft niet, ook wij hebben die selectie niet lukraak gemaakt. Het was een hele klus om al dat aanbod af te wegen en selecteren. Maar nu is het gelukt, alles staat op een rij voor het nieuwe seizoen. Nu mag u gaan kiezen en bestellen. Zo meteen om 12.00 uur gaat de verkoop van start. Spannend, ook al is het de tiende keer dat ik als theaterdirecteur voor in zo’n gids sta. Er valt natuurlijk van alles over te zeggen, over de plannen die de verschillende gezelschappen, musici en artiesten hebben gepresenteerd. Maar laat ik me kort richten op het toneel. Want daar is echt wel iets aan de hand. Veel theatermakers kruipen komend seizoen dichter op de actualiteit, op de grote vraagstukken waar we als samenleving mee worstelen.

Neem nu zo’n Ola Mafaalani, de artistiek leider van het Noord Nederlands Toneel die na Borgen komt met All Inclusive. Een stuk waarin ze zich verplaatst in de vele vluchtelingen die net als wij op zoek zijn naar geborgenheid en geluk. Of Laura van Dolron, de stand-up filosofe die nadenkt over de terrorist die haar vraagt waar zij nu eigenlijk voor staat, waarvoor zij bereid zou zijn te sterven. En de makers van Jihad, een verhaal van drie opgefokte jongens die naar Syrië vertrekken om vervolgens met een keiharde realiteit te worden geconfronteerd. En tenslotte Lucas de Man van het Zuidelijk Toneel, die na zijn tocht door Europa en de daaropvolgende voorstelling op zoek gaat naar de positie van de man binnen de islam.

Andere makers houden zich bezig met machtsspelletjes. Zoals De Verleiders, die zich dit maal concentreren op de financiële misstanden in ons zorgstelsel. Met die wonderlijke mix van cabaret en toneel weten ze belangwekkende zaken aan de orde te stellen. George van Houts, samen met kompaan Tom de Ket de schrijver van dit stuk, komt zijn complot theorieën in een soort van theatercollege later ook nog eens aan ons uitleggen. Over de verleidingen van geld en macht worden meer stukken gepresenteerd. Zoals ook het dramatische verhaal van de oude Blatter, de man die de verleiding van de miljoenen achter voetbalorganisatie FIFA niet kon weerstaan.

Al zijn het nu nog maar beloftes, die teksten en foto’s in de brochure en op de website, het zijn allemaal voorstellingen die kijken naar de wereld van nu. Die u de blik tonen van een ander, zodat u de volgende keer toch weer net iets anders kijkt naar de vraagstukken waarmee we worden geconfronteerd. Dat simpele zinnetje ‘ik zie je’ is door onze marketeer slim gekozen, u gaat ‘m net als de foto van Sallie Harmsen nog veel tegen komen.  Denk ook eens de tekst van de Franse schrijfster Anais Nin: ‘we zien de dingen niet zoals ze zijn, we zien de dingen zoals wij zijn’.

Focus

Ik zocht wat over dat referendum gisteren en raakte afgeleid. Ik las een artikel over mensen die claimen dat ze nooit stress hebben. Een van de belangrijkste voorwaarden daarbij is blijkbaar focus. Dat je alleen bezig bent met de dingen en de mensen die er echt toe doen. Dat je de rest buiten beschouwing laat. Multi-tasken is volgens die schrijver volslagen onzin, dat levert alleen maar drukte op in je hoofd. Net als veel spullen trouwens, want daar moet je alleen maar voor zorgen en het veroorzaakt rommel in je huis. Fraaie inzichten, breng ze maar eens in de praktijk.

Toch, als baas van Theaters Tilburg is het voor mij eigenlijk nooit rustig. Niet in mijn hoofd en niet om me heen. Mijn mail stroomt vanzelf weer vol. Mijn agenda blijft steeds gevuld met afspraken. Over onbedwingbare uitdagingen, dingen die zouden kunnen worden geregeld of lastige kwesties die nu eenmaal moeten worden opgelost. Vol met afspraken met mensen die fantastische plannen hebben en met de belangwekkende voorstellingen en concerten die elke dag onze podia vullen. Al ben ik over het algemeen de rust zelve, mijn brein staat nooit stil. En begrijp me niet verkeerd: ik heb een top-job, ik klaag niet.

Zo af en toe lukt het om me met één ding bezig te houden, om aan niets anders te denken. Om de gedachten niet af te laten dwalen, niet te piekeren. Eerlijk gezegd lukt me dat meestal niet in onze zalen, hoe indrukwekkend ook wat er op de planken gebeurt. Ik let stiekem steeds op of iedereen het naar de zin heeft. Of er iemand flitst in de zaal, de acteurs stoort of ongemerkt ziek wordt. En ik verbeeld me zo nu en dan dat ik als een soort superman mensen red in tijden van nood. Ach, ook een directeur heeft zo zijn fantasieën.

Afgelopen zaterdag was dat anders, de hele dag. Ik volgde de verhaallijn, ik leefde mee met de personages in het stuk en verplaatste me in de verwikkelingen rond de hoofdpersoon. En dat was niet saai, in tegendeel. We hebben gelachen, genoten van prachtige muziek en oogstrelende scenes, we hebben gegeten en gedronken. En het was toneel. Echt waar, negen uur toneel. U begrijpt het wellicht, ik was bij de marathon ‘Borgen’ van het NNT. Dat gezelschap uit het hoge Noorden. U heeft er vast meer over gehoord, vrijwel iedereen die ik na afloop hoorde sprak in de overtreffende trap.

Op deze plek, deze blog bedoel ik, filosofeer ik zo af en toe over het nut en de noodzaak van wat we doen bij Theaters Tilburg. En het is niet dat ik het niet wist, maar ik ben me er nu van bewust dat er nog een woord bij is gekomen: focus.

Muziek en theater helpt je om je hoofd even in het gareel te krijgen. Geen rust, nee dat niet, wel de volle aandacht om één ding tegelijk te doen. Alsof je ‘s nachts bij volle maan ontspannen op de snelweg over de Veluwe rijdt, alsmaar recht door zonder afleiding. En in de hectiek van alle dag is dat heerlijk. Single-tasken en dat maar liefst negen uur lang. Alleen al uit therapeutisch oogpunt kan ik dat iedereen aanbevelen. Wellicht dat er een wetsvoorstel moet komen waarbij bezoek aan podiumkunsten in het zorgverzekeringspakket komt. Zullen we een referendum houden? Ik stem alvast voor.

Niet meer bang zijn

Kan je een maatschappij ook wrichten, in plaats van ontwrichten? Die vraag stelde Theo Maassen zichzelf afgelopen weekend tijdens de try-out van zijn nieuwe show in de studio. Hij maakt zich boos omdat we ons collectief angst aan laten jagen door de media. En vooral ook dat radio, tv, kranten en internet zich er überhaupt voor lenen om dagelijks een bulk aan negatieve berichten over ons uit te storten. En ons daarmee bang te maken. Bang voor een oorlog met islamitische extremisten in het midden-oosten, bang voor de golf aan vluchtelingen die huis en haard verlaten om duizenden kilometers verderop door ons in caravans en tochtige tenten te worden opgevangen. Omdat die angst ertoe leidt dat we ons in dit land behoorlijk raar zijn gaan gedragen wil Maassen dit grondig aan de kaak stellen. Met humor uiteraard, want dat is volgens hem nu eenmaal de hoogste vorm van kunst.

Theo Maassen is bezig om een uiterst relevant programma te maken, dat is hem wel toevertrouwd. De komende weken oefent hij zijn teksten links en rechts uit in kleine zalen, om dit najaar bij ons terug te komen met zijn voltooide werk. Ik zie er naar uit. Ik ga er hier niet teveel over zeggen, dat komt wel zodra hij zelf van mening is dat zijn voorstelling klaar is. Achteraf mocht ik met hem een biertje drinken en hadden we het er over hoe je angst kan bestrijden. Het is net als met spinnen of slangen stelde hij, gewoon de confrontatie aangaan en ervaren dat het veel minder eng is dan je dacht. En als er iets is waar Theo niet bang voor is, dan is dat het wel, de confrontatie aangaan.

Onze podia bieden de laatste tijd (en ook de komende tijd trouwens) veel voorstellingen die reflecteren op de actualiteit. Die ons een spiegel voorhouden en heikele kwesties relativeren en becommentariëren. Zo zat ik vorige week samen met onze burgemeester smakelijk te lachen bij De Revisor van Het Nationale Toneel. Een voorstelling waarbij regisseur Theu Boermans een nogal vrije en humoristische  interpretatie heeft gemaakt van de teksten van Gogol. Met een volslagen corrupt college van burgemeester en wethouders, buurtbewoners die in opstand komen tegen de plannen voor een AZC en een knuffelvluchteling die ondanks alles toch mag blijven in dat van angst voor overheidscontrole sidderende dorp in Brabant.

Ook zonder tekst kan je op de crisis reageren waarin de wereld zich lijkt te bevinden. Morgen hebben we Ballet de Marseille te gast met Extremalism. Die dansvoorstelling gaat over de reactie van de mens op extreme omstandigheden en over hoe je overleeft in een heel minimale setting. Die drie voorstellingen zijn daarmee voor mij alleen maar een onderstreping van het belang van de podiumkunsten in de huidige tijd. Of het nu dans, toneel is of cabaret, elke kunstvorm helpt je om in te zien dat je niet alleen staat in je angsten en je twijfels. Van huiselijke terreur tot mondiale geweldsvraagstukken.

Tegelijk met de voorstelling van Theo Maassen was er in de grote zaal een tribute rond het album Songs in the key of life van  Stevie Wonder uit 1976. En als je zou denken dat het hier om puur muzikaal amusement draaide, een nostalgische 'trip down memory lane', dan heb je het mis. Bizar hoe actueel muziek kan blijven. Lees ter illustratie eens de eerste coupletten van het openingsnummer Love’s in need of love today. 

Good morn or evening friends
Here's your friendly announcer
I have serious news to pass on to everybody

What I'm about to say
Could mean the world’s disaster
Could change your joy and laughter to tears and pain

It's that, love's, in need, of love today
Don't delay, send yours in right away
Hate's goin' round, breaking many hearts
Stop, it please, before it's gone too far

Ik weet niet of het kan. Een maatschappij wrichten, weer in de juiste ordening brengen zoals je een arm uit de kom met kracht kan terugduwen. Want we weten echt niet hoe het anders moet. Oorlog en ellende is van alle tijden en zal niet stoppen met een muziekje hier en een dansje daar. Maar toch, al helpt het ons samen alleen maar om niet bang te zijn voor de wereld waarin we leven, dan hebben we stiekem toch weer wat orde op zaken gesteld.

Boeken

De zoektocht naar een nieuw hoofd programmering is niet gelukt. Of niet helemaal, moet ik eigenlijk zeggen. Want vanaf 1 april delen we een programmeur voor de studio en de NWE Vorst. Daar ben ik blij mee. Anneke van der Linden, want zo heet ze, selecteert en boekt de voorstellingen die worden gemaakt voor de zogenaamde vlakke vloer. Als u wel eens in die zalen komt dan weet u waar die naam vandaan komt. De eerste rij van het publiek zit namelijk op dezelfde vlakke vloer als waarop de voorstelling plaats vindt. Dat is anders dan in de schouwburg, waar het podium een slordige meter hoger is en binnen ‘de lijst’ wordt gedanst en gespeeld. Maar goed, die dame gaat er voor zorgen dat zoveel mogelijk fraaie dans- en theaterproducties voor deze zalen worden geboekt. En dat die dus op de juiste plek worden getoond, passend bij het publiek en het profiel van die twee podia.

Nu was er al wel een tijdje een nieuwe programmeur voor de muziek in Theaters Tilburg. Misschien heeft u dat gemerkt aan bijvoorbeeld die bijzondere concerten die de laatste tijd samen met Paradox worden georganiseerd, de fluisterzachte reeks met Incubate, of de gratis Casual Classics concerten met die bebaarde DJ achteraf. Want dat is ‘m, Gert Gering, de man die het muziekaanbod in onze zalen uitzoekt en inboekt. Hij heeft er een goede neus voor. Soms presenteert hij pareltjes waarvan de schoonheid pas achteraf door de grote menigte worden herkend. Daar ligt een kans voor u, dus houdt u hem in de gaten. Oh ja, en volgt u De Wereld Draait Door natuurlijk. Want dat programma ontketent soms een ware stormloop op onze (digitale) kassa’s. Zoals laatst bij The Analogues, de band die de muziek van The Beatles speelt op authentieke instrumenten. Of bij de muziek van Her Majesty, waarvan al onze systemen op tilt gingen nadat ze in dat tv-programma te horen waren.

In dit verhaal resteert nog de grote zaal van de schouwburg waar in het seizoen toch zo’n zes dagen in de week programma in vrijwel alle genres wordt gebracht.  Omdat de tijd voortschreed tijdens die zoektocht naar een nieuw hoofd programmering moest er op een gegeven moment toch wàt gebeuren. Dus ging ik zelf aan de slag en startte het gesprek met die tientallen aanbieders van cabaret, musical, toneel, dans, opera en wat er nog meer op onze podia te zien is. Om vervolgens een selectie te maken en op zoek te gaan naar mooie data in de agenda. Dat is een eervolle taak. Ik mag namens u immers inschatten of de voorstelling achter die titels en lijst met beoogde cast-leden deugt en de moeite waard is. En dat levert een hoop gepieker en gepraat op kan ik u zeggen. Al sta ik uiteraard niet alleen voor. Elk theater heeft een programmeur en we weten elkaar te vinden om inhoud en opzet te bediscussiëren. Inmiddels is het eind januari en is dat selecteren en plannen voor het volgend theater- en concertseizoen wel zo’n beetje klaar. Wij weten dus al wat er volgend seizoen op ons podium te zien is. Al duurt het nog even voor we dat wereldkundig maken.

Eerst volgt namelijk nog het loven en bieden. Alles heeft zijn prijs, ook de meest verheffende kunsten. En al proberen we voor u de beste deal te maken, tegelijkertijd moeten we er voor zorgen dat ook bij Theaters Tilburg de kachel blijft branden. Dat leidt dus tot complexe rekenpartijen en gesteggel met impresariaten. Onder tijdsdruk, want over een paar weken zetten we er een streep onder en gaan we aan de slag met een nieuwe website en een nieuwe brochure.  Om u ervan te kunnen overtuigen dat u vooral veel kaartjes moet kopen voor het weer zomer is. Al gebiedt de eerlijkheid me te zeggen dat er ook na dat moment nog nieuwe voorstellingen en concerten zullen worden geboekt. Soms dienen zich immers actuele kansen aan die we niet willen missen.

Zoals de voorstelling Starman van podiumdier Sven Ratzke. Hij brengt op 6 april 2016 met zijn band een theatrale ode aan David Bowie, met prachtige interpretaties uit de tijd van Ziggy Stardust. Een voorstelling die we besloten te boeken na de plotse dood van deze wereldheld. Eentje die u dus niet vindt in de brochure die we in het voorjaar van 2015 presenteerde. Het loont echt om onze nieuwsbrieven, website en berichten op de sociale media te volgen. Voor u het weet gaat er iets belangrijks aan uw neus voorbij. En dat zou jammer zijn, we hebben het tenslotte met veel zorg en aandacht voor u uitgezocht.